WOORDWAARDE
Het einde van het jaar 2017 nadert in rap tempo. Dat betekent dat de maand december van oudsher – naast alle festiviteiten uiteraard – in het teken staat van de nominatietjes, verkiezinkjes, terug- en vooruitblikjes, jaaroverzichtjes plus allerlei lange en korte lijstjes. Ik gebruik hier bewust verkleinwoorden, want in feite gaat het natuurlijk allemaal nergens over. Wat dan weer een prima uitgangspunt is voor een column.
Een van de weinige geëmmerlijstjes die ik wel leuk vind, is de verkiezing van het Woord van het Jaar. Inmiddels heeft Van Dale de shortlist – bestaat daar nu geen Nederlands woord voor, dames en heren Van Dale? – van de genomineerden bekend gemaakt. Die ik hier gratis en voor niets – in alfabetische volgorde – met je deel:
appongeluk
cryptokoorts
fipronilei
klimaatpauper
lokterrorist
merkellego
metoo-verhaal
regenboogtaal
valboete
warmtezombie
Ik moet toegeven dat ik de meeste woorden niet eens kende. En wat nog vervelender is: mijn eigen ingediende nominatie heeft de eindronde niet eens gehaald. Het gaat hier om het woord ‘uitvaartbraderie’, waaraan ik in een eerder stukje al uitgebreid aandacht heb besteed. Eeuwig zonde natuurlijk dat dit fraaie woord voortijdig het strijdperk heeft moeten verlaten. Maar het is niet anders. Ik heb mijn best gedaan.
Wat mij opvalt, is de zweem van negativisme die rond de tien uitverkoren woorden hangt. Ongeluk, boete, zombie, koorts, pauper, het klinkt allemaal niet heel best. Dit in tegenstelling tot – ik noem maar wat – het eerdergenoemde woord ‘uitvaartbraderie’ dat juist ondanks de droevige omstandigheden iets vrolijks uitstraalt. Maar misschien passen de genomineerde woorden juist heel goed bij het afgelopen jaar. Want ik vraag me serieus af of er eigenlijk wel leuke dingen zijn gebeurd in 2017. Ja, de voetbalvrouwen zijn Europees kampioen geworden; over de mannen zal ik het verder maar niet hebben. Sportmomenten, zoals de winst van Tom Dumoulin in de Giro, lijken de enige schaarse lichtpuntjes dit jaar. Verder hoorde je de voorbije twaalf maanden vooral over aanslagen, aardverschuivingen, aanslagen, orkanen, branden, aanslagen, Chinese panda’s, het landskampioenschap van Feijenoord, aanslagen, rare eieren, #metoo en nog meer aanslagen. Om maar te zwijgen over de jaarlijks terugkerende Zwarte Pieten discussies. Dus dat doe ik dan ook. Het woord ‘pietenactie’ is trouwens de grote afwezige in het Van Dale lijstje. En dan las ik deze week ook nog in de Volkskrant dat 2017 het jaar is van de terugkeer van het vrouwelijk lichaamshaar. Ik meld het maar even.
Tot nu toe heb ik het alleen nog maar gehad over het mogelijke Woord van het Jaar. Daarnaast kennen we namelijk ook de categorie: Irritantste Woord van het Jaar. En ook hier onderscheiden we tien – opnieuw geheel belangeloos alfabetisch gerangschikte – kanshebbers:
duurzaam
een stukje
eigenlijk
genderneutraal
in je kracht staan
loverboy
papadag
shinen
soort van
super
Ik heb overigens een donkerbruin vermoeden dat de meeste van deze woorden mij al jaren irriteren, maar zo wordt het op den duur vanzelf wel lekker duurzaam. En een stukje duurzaamheid is eigenlijk nooit weg. Mits je wel soort van in je kracht staat, want dan kun je tenminste lekker shinen en wordt het pas echt super. Zelfs voor een genderneutrale loverboy op papadag. Hoewel een genderneutrale loverboy strikt genomen natuurlijk niet bestaat. Het lijkt er in elk geval sterk op dat het afgelopen jaar vooral in jeuktermen valt samen te vatten, dus laat ik daar verder maar geen woorden meer aan vuil maken.
© 2017 – Peter Ludikhuize
